Η ΠΡΟΣΦΟΡΑ - ΟΙ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΚΑΙ Ο ΕΛΕΓΧΟΣ ΔΑΠΑΝΩΝ ΕΙΝΑΙ Η ΛΥΣΗ

Δυστυχώς η Ελληνική οικονομία βρίσκεται για πρώτη φορά αντιμέτωπη με την σκληρή πραγματικότητα των μηχανισμών της παγκοσμιοποίησης. Οι μηχανισμοί αυτοί φαίνεται πως δεν ασχολούνται με τα ιδεολογικά επιχρίσματα των κυβερνήσεων ούτε με το πολιτικό κόστος που ενδεχομένως να επιφέρουν πολιτικές εξυγίανσης. Ενδιαφέρονται μόνο για τη μείωση του κινδύνου των κεφαλαιακών τους τοποθετήσεων και την εξασφάλιση κερδών. Θέτουν κανόνες εισόδου μιας χώρας στις διαδικασίες παγκοσμιοποίησης των αγορών χωρίς τη τήρηση των οποίων οι ποινές είναι πολύ μεγάλες. Οι μηχανισμοί είναι απρόσωποι, κατά το πλείστον και οι λειτουργίες τους είναι αυτοματοποιημένες. Μεγάλοι χρηματοπιστωτικοί οίκοι, οίκοι αξιολόγησης του αξιόχρεου, διεθνείς δανειοδοτικοί οργανισμοί, γιγαντιαίες επιχειρήσεις και νομισματικά συστήματα, συνιστούν άκαμπτες δομές που μπορούν να συνθλίψουν σε ελάχιστο χρόνο, αδύναμες εθνικές οικονομίες.
Οι οικονομίες είναι αδύναμες όταν είναι υποχρεωμένες να προσφύγουν στους διεθνείς μηχανισμούς για ανεύρεση κεφαλαίων. Αυτό είναι γνωστό σε όλους και φυσικά και στους Έλληνες διαμορφωτές πολιτικής. Αλλά, κατά το μάλλον, δεν είναι οι διεθνείς αγορές που ευθύνονται για τη κακή κατάσταση των αδύναμων εθνικών οικονομιών αλλά οι ίδιες οι χώρες και τα πολιτικά συστήματα διαχείρισης. Στην Ελλάδα, η συσσώρευση των προβλημάτων είναι αποτέλεσμα δεκαετιών. Κατά τη δεκαετία μάλιστα που τρέχει και ειδικά μετά τους Ολυμπιακούς Αγώνες, η όξυνση τους κορυφώθηκε. Σήμερα η χώρα βρίσκεται στη τραγική θέση να καταφεύγει σε εξωτερικό δανεισμό προκειμένου να καλύψει σημαντικό μέρος των βασικών κονδυλίων γις τις τρέχουσες ανάγκες της. Το μέρος αυτό αντανακλάται στο δημοσιονομικό έλλειμμα το οποίο απροσδιόριστα προσδιορισμένο πότε είναι 10% του ΑΕΠ, και πότε είναι 14%. Σε απόλυτους αριθμούς πάντως δεν είναι πάνω από 25 δις ευρώ. Τούτο το μέγεθος είναι σταγόνα στον ωκεανό αν ήθελε κάποιος να το συγκρίνει με τα 14 τρις ευρώ που αγγίζει το ΑΕΠ της ευρωζώνης. Θα μπορούσε κάποιος σοβαρός αναλυτής να θεωρήσει πως το ελληνικό έλλειμμα κινείται απειλητικά σε βάρος της αξίας του ευρώ; Το δε χρέος που παράγει το έλλειμμα είναι άλλο μέγεθος και πάντως όσο και αν αυξάνονται τα spreads δανεισμού, ο μόνος που βλάπτεται δεν είναι το ενιαίο νόμισμα αλλά οι Έλληνες πολίτες.
Κατά συνέπεια θα πρέπει να αποδεσμευθεί το ελληνικό δημοσιονομικό έλλειμμα με τη συζήτηση για την αξία του Ευρώ.
Το πρόβλημα όμως που έχει να αντιμετωπίσει η Ελλάδα είναι άλλης τάξεως. Είναι πρόβλημα που έχει γραμμικές συσχετίσεις με τον τρόπο που είναι δομημένο το οικονομικό σύστημα παραγωγής, με το σημείο στο οποίο έχει ισορροπήσει ο άξονας των πολιτικών συσχετισμών.
Το παραγωγικό σύστημα θεωρείται αντικειμενικά απαρχαιωμένο, παρωχημένο, καθυστερημένο. Παράγει προϊόντα και υπηρεσίες που έχουν μέτρια, μικρή ή και καθόλου ζήτηση στις διεθνείς αγορές. Η ανταγωνιστικότητα του συνεχώς μειώνεται και η συρρίκνωση του επιχειρηματικού ιδιωτικού τομέα επιφέρει τη διόγκωση του δημοσίου, από την οποία προέρχονται τα γιγαντιαία ελλείμματα. Τα προϊόντα που παράγει δεν προτιμούνται ούτε από τους Έλληνες καταναλωτές και λόγω της κακής τους ποιότητας και λόγω των υψηλών τιμών.
Έτσι δημιουργείται και το μεγάλο πρόβλημα των ελλειμμάτων στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών. Μέχρι τώρα ανάφερα τέσσερα μεγάλα προβλήματα που γίνονται αιχμηρές αγκυλώσεις του ελληνικού οικονομικού συστήματος. Τα μεγάλα δημοσιονομικά ελλείμματα, η χαμηλή ανταγωνιστικότητα, το αναπτυξιακό καταναλωτικό μοντέλο και τα ελλείμματα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών. Αυτά τα προβλήματα υπήρχαν πάντα αλλά στη παρούσα περίοδο κατάφεραν να εναρμονίσουν την εκδήλωση των αρνητικών συνεπειών τους. Η ταυτόχρονη εκδήλωση τους έκανε την κατάσταση εκρηκτική αλλά όχι ανεπίστρεπτη.
Η αντιμετώπιση τους απαιτεί νηφάλια σκέψη και γνώσεις όχι γενικές και θεωρητικές αλλά συγκεκριμένες γνώσεις της ελληνικής ιδιομορφίας. Απαιτεί επίσης εμπειρικές μελέτες μέτρησης των συνεπειών των κυβερνητικών πολιτικών. Μελέτες επιπτώσεων δηλαδή των κυβερνητικών αποφάσεων. Αν υποθέσουμε πως οι γνώσεις υπάρχουν έστω και σε ελλειπή μοφή, οι εμπειρικές μελέτες όμως μάλλον είναι ανύπαρκτες. Έτσι οι κυβερνητικές αποφάσεις θα μετρήσουν την αποδοτικότητα τους εκ των υστέρων και αφού προκαλέσουν ίσως νέα κύματα απαισιοδοξίας.
Η ιδιομορφία (ή δυσμορφία) του ελληνικού συστήματος λειτουργεί έτσι ώστε να μην αποδίδουν οι κλασικές οικονομικές παρεμβάσεις που εφαρμόζονται σε άλλες πιο ολοκληρωμένες χώρες της Δύσης. Για παράδειγμα, η ενίσχυση των εισοδημάτων με σκοπό την ενεργοποίηση της αγοράς μπορεί να αποδίδει στην οικονομία των ΗΠΑ αλλά στην ελληνική οικονομία και μάλιστα σε συνθήκες βαθειάς ύφεσης είναι μάλλον πολιτική περιορισμένων ορίων. Οι Έλληνες καταναλωτές αφού έχουν καλύψει μία και δύο φορές τις βασικές και μη ανάγκες τους θα προτιμήσουν να διακρατήσουν ρευστότητα προκειμένου να ανταπακριθούν στη προσδοκώμενη εμβάθυνση της ύφεσης. Επομένως ο σκοπός της ενεργοποίησης της αγοράς ίσως δεν επιτευχθεί στο χρόνο που πρέπει.
Η ορθότερη πολιτική παρέμβαση στα οικονομικά δρώμενα, είναι αυτή που περικόπτει τις περριτές δημόσιες δαπάνες, είτε αυτές είναι ελαστικές είτε είναι ανελαστικές. Η εξοικονόμηση των πόρων αυτών θα πρέπει να χρηματοδοτήσει την αναδιοργάνωση της παραγωγής. Να ενισχυθούν οι επενδυτικοί μηχανισμοί, ακόμα και κάτω από την κρατική εποπτεία, να αρθούν τα εμπόδια που καθηλώνουν διαδικασίες παραγωγικής ανασυγκρότησης, να επιταχυνθούν οι πολιτικές αποκρατικοποιήσεων, να θεσπισθούν κίνητρα εισόδου ξένων άμεσων επενδύσεων, να ενισχυθούν με λίγα λόγια όλα εκείνα τα εργαλεία που δυναμώνουν τους φορείς της προσφοράς προϊόντων, υπηρεσιών και ειδικευμένης εργασίας. Με το τρόπο αυτό οι περιορισμένοι πόροι δεν θα μετατραπούν σε προνοιακά επιδόματα μιας χρήσεως αλλά σε παραγωγικά αποτελέσματα μακράς διάρκειας.
Χρονικά οι πολιτικές αυτές είναι μακράς διάρκειας. Βραχυπρόθεσμα όμως ο αναπροσανατολισμός των περιορισμένων δαπανών σε παραγωγικό ορίζοντα θα δώσει το σύνθημα ότι η Ελλάδα βγαίνει από τον επιδεικτικό καταναλωτισμό, την εργασιακή ραθυμία και τον φενακισμένο πολιτικό ανταγωνισμό. Οι αποδόσεις μιας ανάλογης πολιτικής θα απαιτήσουν ασφαλώς χρόνο για να εκδηλωθούν. Στο διάστημα αυτό θα υπάρξουν απώλειες μονάδων καταναλωτικής ευημερίας και αναστολή ικανοποίησης αποκτημένων συνηθειών, αλλά δεν γίνεται αλλιώς. Έτσι μόνο ορθολογικοποιούνται οι στόχοι της οικονομικής πολιτικής και δεν συγκρούεται ο ένας με τον άλλο, όπως συνέβαινε μέχρι σήμερα.


Θα πρέπει να τονισθεί μετ' επιτάσεως ότι η κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει η χώρα και η οικονομία της, όχι μόνο είναι αναστρέψιμη αλλά με τις κατάλληλες πολιτικές αναδιοργάνωσης μπορεί να τεθεί και επικεφαλής των προηγμένων χωρών στο νέο κύκλο του μεταβιομηχανικού καπιταλισμού. Με την επεξεργασία του νέου ενεργειακού προτύπου, η Ελλάδα διαθέτει όλα εκείνα τα ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα για να αξιοποιήσει στο έπαρκο τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, να τις συνδέσει με τα ευρυζωνικά δίκτυα, τα πληροφοριακά συστήματα, την έρευνα και τις νέες οικολογικές κατασκευές. Έτσι και αλλιώς είναι προνομοιούχος λόγω της γεωπολιτικής της θέσης και λόγω των κλιματικών συνθηκών. Οι διαμορφωτές πολιτικής όλων των κλιμακίων, πολιτικών, κοινωνικών, επιστημονικών, κ.α., οφείλουν να προτείνουν επεξεργασίες και να προχωρήσουν σε εφαρμογές το συντομότερο δυνατό.